Readings

TDK ve Dilde Sadeleşme Hareketleri
C1 Level

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte başlatılan en köklü reformlardan biri de dilde sadeleşme hareketiydi. Bu amaçla 1932'de kurulan Türk Dil Kurumu'nun (TDK) temel hedefi, Türkçeyi Arapça ve Farsça kökenli kelimelerin ve gramer kurallarının egemenliğinden arındırarak "öz" bir dil yaratmaktı.

Bu süreçte, halk ağzından derlenen veya eski Türkçe köklerden türetilen binlerce yeni kelime ("özleştirme") dile kazandırıldı. "Okul", "sınav", "uçak" gibi bugün yaygın olarak kullanılan birçok kelime bu dönemin ürünüdür. Ancak bu hareket, zaman zaman aşırıya kaçan ve yapay bulunan kelimeler ("uydurukça") nedeniyle eleştirilere de maruz kalmıştır.

Dilde sadeleşme tartışması, bugün dahi devam etmektedir. Bir yanda dilin doğal gelişimine müdahale edilmemesi gerektiğini savunanlar, diğer yanda ise dilin yabancı etkilerden korunması gerektiğini düşünenler yer alır. Bu tartışma, dilin sadece bir iletişim aracı değil, aynı zamanda ulusal kimliğin de bir parçası olduğu gerçeğini gözler önüne sermektedir.

Vocabulary

  • dilde sadeleşmelanguage simplification/purification
  • egemenlikhegemony, sovereignty
  • arındırmakto purify
  • türetmekto derive (a word)
  • maruz kalmakto be exposed to
  • gözler önüne sermekto reveal, to lay bare

Comprehension Quiz

1. TDK'nin kuruluşundaki temel hedef neydi?

2. Dilde sadeleşme hareketi neden eleştirilmiştir?

3. Dille ilgili günümüzdeki tartışma neyi göstermektedir?